Vertigo

Halk arasında baş dönmesi ve sersemlik hissi olarak tanımlanan vertigo, kişinin kendisinin ya da çevresindekilerin döndüğünü hissettiği bir rahatsızlıktır. Vertigo bir hastalık değil, bir semptomdur. Vertigoya iç kulak, beyin veya duyusal sinir yolu ile ilgili pek çok farklı sorun neden olabilir.

Vertigo her ne kadar baş dönmesi olarak adlandırılsa da her baş dönmesi vertigo değildir. Vertigo, bazı hastalıklara bağlı olarak genelde ataklar şeklinde gerçekleşir. Ataklar çok hafif şiddette baş dönmesine neden olabileceği gibi kişinin günlük hayatına devam etmesine engel olacak kadar şiddetli de olabilir.

Vertigo kısa veya uzun sürebilir. Ménière hastalığı gibi iç kulak rahatsızlığı olan kişilerde baş dönmesi yapabilir ya da hamilelikte ortaya çıkabilir. Vertigo genellikle kalıtsal bir rahatsızlık değildir, ancak çeşitli rahatsızlıkların ilk sendromlarından birisidir. Her yaşta görülebilen vertigo, 65 yaş üstünde daha yaygındır. Santral ve periferik olmak üzere iki farklı vertigo türü bulunur:

  • Santral (Merkezi) Vertigo: Beyinde var olan problemlerden kaynaklanan vertigo türüdür. Tümör varlığından, beyin damar hastalıkları yani tıkanma, kanama, anevrizma gibi rahatsızlıklardan kaynaklanır.
  • Periferik Vertigo: İç ve orta kulaktaki denge merkezinin etkilenmesinden kaynaklanan vertigo türüdür.

Vertigo Neden Olur?

İç kulaktaki denge problemleri periferal vertigoya neden olabilir. Bununla birlikte beyin veya omurilik, merkezi sinir sistemi (CNS) ile ilgili bir problem de vertigoya yol açabilir.

Vertigoya neden olabilecek iç kulak ilişkili problemler:

Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV); İç kulakta bulunan sıvı ve kalsiyum karbonat kristalleri parçacıklarının yerinden oynaması ve yarım daire kanallarına düşmesi ile meydana gelen rahatsızlıktır. Düşen her kristal, hareket esnasında yarım daire kanallarının kupulaları içindeki işitsel tüy hücrelerine dokunur. Beyin kişinin pozisyonu hakkında yanlış bilgi alır ve bu nedenle baş dönmesi meydana gelir. Mide bulantısı ve diğer semptomlar da ortaya çıkabilir.

Ménière hastalığı; İç kulakta sıvı birikmesine neden olan Ménière hastalığı, kulaklarda çınlama, işitme kaybı ile vertigo ataklarına yol açabilir. Bu vertigo tipi 40 ile 60 yaş arasındaki kişilerde daha sıklıkla görülebilir.

Labirentit (İç Kulak İltihabı): İç kulak labirentinin iltihaplanması sonucunda ortaya çıkan bir sorundur. Labirentitli bir kişi vertigo semptomlarından başka kulak ve baş ağrısı, işitme kaybı, kulak çınlaması ve görme değişiklikleri de yaşayabilir.

Vestibüler nörit; Vestibüler nörite vestibüler sinirin iltihabı neden olur. Labirentite benzer olsa da hastanın işitmesini etkilemez. Vestibüler nörit, şiddetli mide bulantısı, dengesizlik hissi ve bulanık görmeye neden olabilir.

Kolesteatom; Genellikle tekrarlayan enfeksiyon nedeniyle orta kulakta gelişen ve kanserli olmayan cilt büyümesi türüdür. Büyüme kulak zarının arkasında gerçekleştiği için orta kulağın kemik yapısına zarar vererek baş dönmesine ve işitme kaybına sebebiyet verebilir.

Akustik Nöroma; Vestibulokoklear sinirde gelişen iyi huylu bir tümör olan akustik nöroma vertigoya yol açabilir.

Hamilelik; Hamilelikteki bazı hormonal değişiklikler vücuttaki sıvıların içeriğini farklılaştırabilir. Bu durum da vertigoya yol açabilir.

Vertigoya neden olabilecek beyin ilişkili sebepler:

  • Travmatik beyin hasarı veya kafa travması
  • İnme
  • Multiple Skleroz
  • Beyin ve omurilikteki tümörler
  • Vestibüler migren

Vertigo nedeni olabilen diğer faktörler:

  • Kulak ameliyatı
  • Perilenfatik fistül
  • Kulak içinde veya çevresinde zona (herpes zoster oticus)
  • Otoskleroz
  • Frengi
  • Serebellar veya beyin sapı hastalığı
  • Kas zayıflığına yol açan ataksi
  • Geçici iskemik atak
  • Uzun süreli yatak istirahati
  • Bazı ilaçlar

Vertigo belirtileri nelerdir?

Vertigo belirtisi kişiden kişiye farklılık gösterse de, kişide sıklıkla baş dönmesi, baş ağrısı, yorgunluk, hâlsizlik, mide bulantısı, kusma, yürümede dengesizlik, bayılma hissi, anormal göz hareketleri, hareket halinde görme problemleri, kulakta çınlama ve işitme kaybı gibi semptomlar görülebilir.

Periferik vertigoda baş dönmesi, çoğunlukla kafanın sabit tutulmasıyla son bulurken hafif bir baş hareketi ya da oturulan yerden kalkma gibi basit hareketler kişide baş dönmesinin tekrar görülmesine neden olabilir. Menier hastalığındaki vertigo tipinde ise, baş dönmeleri uzun sürelidir ve belirtiler çok daha şiddetlidir. Kulakta çınlama ve duyma kaybı ile karakterizedir.

Vertigo Nasıl Anlaşılır?

Baş dönmesi olarak da bilinen vertigonun hangi nedene bağlı olduğu ancak uzman doktor muayenesiyle anlaşılır. Doktor, hastanın anamnezini aldıktan sonra fiziki muayene yaparak hızlı bir şekilde vertigo tanısı koyabilir. Bazı durumlarda işitme testi, nistagmografi, ultrasonografi, BT, MR, BT anjiyo, MR anjiyo ya da kateter anjiyografi gerekebilir.

Dix Hallpike manevra testi nedir? Nasıl yapılır?

Vertigo tanısında kullanılan bir test olan Dix Hallpike manevra testi doktorun, kişiye baş ve vücut hareketleri ile yaptırdığı bir muayene şeklidir. Hasta karşıya bakar pozisyondayken doktor, hastanın başını 45 derece yana çevirir ve hastayı yatırır.

Hastanın bu işlem sonunda baş dönmesi hissetmesi ve nistagmusun eşlik etmesi durumunda test pozitif olarak sonuçlanır. Bu test genellikle iyi huylu paroksismal pozisyonel vertigodan (BPPV) şüpheleniliyorsa kullanılır. Bu yöntem aynı zamanda vertigonun bir iç kulak probleminden mi yoksa beyin ilişkili bir problemden mi kaynaklandığının anlaşılmasına da yardımcı olabilir.

Head Impulse Testi nedir? Nasıl yapılır?

Head impulse testi, göz ve iç kulakların birlikte ne kadar iyi çalıştığını değerlendirir. Nöritten şüpheleniliyorsa kullanılır. Head İmpulse vertigo testi, iç kulağın yarım daire kanallarında bir soruna işaret edebilecek bazı hızlı göz hareketlerini ve refleks işlevlerini değerlendirmek için başınızın hızla döndürülmesiyle gerçekleştirilir.

Romberg Testi nedir? Nasıl yapılır?

Romberg testi için ayaklarınızı birleştirerek ayakta durmanız ve gözlerinizi kapatmanız yeterlidir. Bu pozisyondaki amaç, dengenizin bozulup bozulmadığını değerlendirmektir.

Fukuda-Unterberger Testi nedir? Nasıl Yapılır?

Fukuda-Unterberger testinde, gözleriniz kapalı yürümeniz yeterlidir. Vücudunuzun hangi tarafının vertigodan etkilendiğini belirlemek amacıyla yapılır. Test esnasında vücudunuzun orta hattan ne tarafa saptığına bakılır.

Elektronistagmografi (ENG) veya Videonistagmografi (VNG) nedir? Nasıl yapılır?

Elektronistagmografi (ENG) veya Videonistagmografi (VNG), vertigo belirtilerinin iç kulak probleminden kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirlemek amacıyla yapılır. Bu testte anormal göz hareketleri de tespit edilebilir.

ENG elektrotlar kullanır ve VNG, baş farklı konumlardayken bazı görsel hedefleri izlemeniz istenir. Göz hareketlerini ölçmek için küçük kameralardan yararlanılır. Bu testler genellikle karanlık bir odada yapılır.

Rotasyon Testleri nedir? Nasıl yapılır?

Vertigo tanısında gözlerin ve iç kulağın birlikte ne derece iyi çalıştığını görmek için rotasyon testleri kullanılabilir. Test esnasında göz hareketleri analiz edilirken başı hafifçe bir yandan diğer yana hareket ettirmeyi içerirler. Hastanın belirtilerine göre farklı rotasyon testleri uygulanabilir.

Vestibüler Uyarılmış Miyojenik Potansiyel (VEMP) testi nedir? Nasıl yapılır?

Bu test, sinirlerin ve vücudun iç kulak veya denge ile ilişkili diğer bölümlerinin düzgün çalışıp çalışmadığını değerlendirmek amacıyla yapılır. Hastaya kulaklıklar aracılığıyla bazı  sesler dinletilir ve özel elektrotlarla sonuçlar kaydedilir.

İşitme testleri nelerdir?

Odyometrik testler olarak da bilinen işitme testleri, işitme fonksiyonunu ölçer ve iç kulaktaki sorunları tespit edebilir. Bununla birlikte iç kulağı beyne bağlayan sinirde bir sorun olup olmadığına da bu testle bakılabilir. Birkaç farklı işitme testi türü mevcuttur.

Vertigo tanısında kullanılan diğer yöntemler:

  • Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)
  • Bilgisayarlı Tomografi (BT)
  • Görme Testleri
  • Kan Testleri
  • Alerji Testleri

Vertigo neden oluşur?

Vertigo, merkezi sinir sistemi ve iç veya orta kulak rahatsızlıklarından kaynaklanır. Grip, kızamık, kabakulak, diyabet, kan şekeri düşüklüğü gibi rahatsızlıkların yanı sıra Meniere hastalığı, akustik nörinom, MS, beyin kanaması ya da beyin damarlarında tıkanıklık gibi sebeplerden dolayı da oluşabilir.

Vertigo nasıl geçer? Tedavileri nelerdir?

​Vertigo, baş dönmesine neden olan hastalığın tedavi edilmesiyle ortadan kalkar. Bazı vertigo türleri kendiliğinden iyileşebilir, ancak vertigoyu tetikleyen sebebin bulunup tedavi edilmesi gerekebilir. Örneğin; sıklıkla görülen BPPV hastalığı Epley manevrasıyla tedavi edilirken, santral nedenli vertigolar sebebe bağlı olarak nöroloji ya da nöroşirürji doktoru tarafından tedavi edilir.

Vertigo tedavisinde ilaçlar bir miktar rahatlama sağlasa da uzun zamanlı kullanım için uygun olmayabilir. Çünkü ilaçlar semptomları aza indirir ancak vertigoyu tamamen tedavi edemez. Basit tedavi yöntemlerinin etkili olmadığı hastalarda cerrahi yöntemlere başvurulabilir. Ménière hastalığı olanlar için düşük tuzlu (düşük sodyumlu) bir diyet uygulanabilir.

Vertigo için hangi egzersizler önerilir?

Vertigo egzersizleri kişinin evde, kendi başına yapabileceği hareketlerden oluşur. Vertigo türüne göre doktor, uygun egzersizler hakkında kişiyi ayrıntılı olarak bilgilendirir. Kişi, bu egzersizler sayesinde yaşam kalitesini artırabilir.

Epley Manevrası Nedir? Nasıl Yapılır?

Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) tedavisinde kulak içi kristallerinin yerine oturtulması için uzman doktor tarafından yapılan manevralardan biridir. Hastanın başına ve vücuduna belirli açılarda pozisyon verilerek yapılan işlem sonrası kişinin şikayetleri son bulur.

Brandt-Daroff  Egzersizleri nedir? Nasıl Yapılır?

Brandt-Daroff Egzersizleri, pozisyonel vertigo şikayetlerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Başın vertigoyu tetikleyen taraftan uzağa bakacak şekilde konumlandırılmasının ardından, oturur pozisyondan hızla düz bir şekilde uzanmayı gerektirir. Bu egzersizin günde birkaç kez tekrarlanması önemlidir. Semont manevrası ve Foster manevrası da vertigo şikayetlerini azaltan hareketlerdendir.

Vertigosu olanlar nelere dikkat etmelidir?

Uyku düzeninin korunması, vertigo hastalarının dikkat etmesi gerekenlerin başında gelir. Vertigo hastaları, bağışıklık sistemlerini güçlü tutmayı, egzersiz yapmayı, taze gıdalardan gerekli vitaminleri ve mineralleri almayı, stresten uzak durmayı da ihmal etmemelidir. İç kulak sistemlerinin doğru çalışması için göz, kafa ve vücut koordinasyonunu geliştiren aktivitelere katılmak da vertigo oluşumunu önleyebilir.

Vertigo semptomlarını aza indirerek yaşam konforunu korumaya yarayan diğer adımlar şöyle olabilir:

  • Semptomları tetikleyebilecek ani hareketleri gerçekleştirmekten sakınmak
  • Baş dönmesi hissi geldiğinde hemen oturmak
  • Baş dönmesi şiddetli ise karanlık bir odada hareket etmeden yatmak
  • Düşmeyi önlemek için gerekli tedbirleri almak
  • İki veya daha fazla yastıkla uyumak
  • Araba kullanmamak
  • Merdivenlerde dikkatli olmak

Vertigonun kesin çözümü var mıdır? Vertigo kalıcı mıdır?

Vertigo hastalığının tedavisinin kalıcı olup olmaması vertigo hastalığının türüne göre değişiklik gösterdiğinden, net bir şey söylemek mümkün değildir. Bu yüzden vertigo tanısı ve tedavisi için uzman bir doktora başvurulmalıdır.

Vertigo İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Vertigo, kişinin kendisinin ya da çevresindekilerin döndüğünü hissettiği bir rahatsızlıktır. Vertigo bir hastalık değil, bir semptomdur. Vertigoya iç kulak, beyin veya duyusal sinir yolu ile ilgili pek çok farklı sorun neden olabilir.

Ani gelişen bir vertigo atağında güvenli bir alana çekilip hareketsiz kalmak doğru olacaktır. Bu esnada beyin ve iç kulak arasında yeniden denge sağlanması beklenir.

Vertigo, merkezi sinir sistemi ve iç veya orta kulak rahatsızlıklarından kaynaklanır. Grip, kızamık, kabakulak, diyabet, kan şekeri düşüklüğü gibi rahatsızlıkların yanı sıra Meniere hastalığı, akustik nörinom, MS, beyin kanaması ya da beyin damarlarında tıkanıklık gibi sebeplerden dolayı da oluşabilir.

Vertigo, baş dönmesine neden olan hastalığın tedavi edilmesiyle ortadan kalkar. Bazı vertigo türleri kendiliğinden iyileşebilir, ancak vertigoyu tetikleyen sebebin bulunup tedavi edilmesi gerekebilir. Basit tedavi yöntemlerinin etkili olmadığı hastalarda cerrahi yöntemlere başvurulabilir.

Baş dönmesi olarak da bilinen vertigonun hangi nedene bağlı olduğu ancak uzman doktor muayenesiyle anlaşılır. Doktor, hastanın anamnezini aldıktan sonra fiziki muayene yaparak hızlı bir şekilde vertigo tanısı koyabilir. Bazı durumlarda işitme testi, nistagmografi, ultrasonografi, BT, MR, BT anjiyo, MR anjiyo ya da kateter anjiyografi gerekebilir.

Sıklıkla baş dönmesi, baş ağrısı, yorgunluk, hâlsizlik, mide bulantısı, kusma, yürümede dengesizlik, bayılma hissi, anormal göz hareketleri, hareket halinde görme problemleri, kulakta çınlama ve işitme kaybı gibi semptomlar vertigo belirtisi olarak görülebilir.

Yaşam kalitesini oldukça düşen vertigo semptomlarının altında yatan nedenleri ile birlikte değerlendirilip tedavi edilmesi önemlidir. Aksi halde zincirleme bir şekilde hastalıklara, düşüp sakatlanmalara neden olabilir.

Vertigo tedavisi gören hastalar kafein, tütün ve alkolden uzak durmalıdır. Bazı vertigo türlerinde tuzun azaltılması önerilir. Aşırı yağlı, paketli, tuzlu, dondurulmuş, kolesterolü yüksek yiyecekler de vertigoyu tetikleyebilir.

Bazı vertigo atakları saniyeler içerisinde kendiliğinden  iyileşebilir. Bazıları ise aylarca sürebilir. Bu nedenle vertigoya neden olan rahatsızlığın tedavi edilmesi iyileşme sürecinde etkin rol oynar.

Bol sıvı almak vücuttaki su –tuz dengesini korumak için önemlidir. Vücut koordinasyonunu sağlayacak hafif sporlar yapmak önemlidir.

Vertigo teşhisi için Kulak Burun Boğaz ya da Nöroloji bölümlerine başvurulabilir.

Her baş dönmesi vertigo değildir. Vertigoda kişi etrafındaki her şeyin döndüğü hissine kapılır.

Vertigo egzersizleri kişinin evde, kendi başına yapabileceği hareketlerden oluşur. Vertigo türüne göre doktor, uygun egzersizler hakkında kişiyi ayrıntılı olarak bilgilendirir. Kişi, bu egzersizler sayesinde yaşam kalitesini artırabilir.

Benign paroksizmal pozisyonel vertigo (BPPV) tedavisinde kulak içi kristallerinin yerine oturtulması için uzman doktor tarafından yapılan manevralardan biridir. Hastanın başına ve vücuduna belirli açılarda pozisyon verilerek yapılan işlem sonrası kişinin şikayetleri son bulur.

Uyku düzeninin korunması, vertigo hastalarının dikkat etmesi gerekenlerin başında gelir. Vertigo hastaları, bağışıklık sistemlerini güçlü tutmayı, egzersiz yapmayı, taze gıdalardan gerekli vitaminleri ve mineralleri almayı, stresten uzak durmayı da ihmal etmemelidir.

İç kulak sistemlerinin doğru çalışması için göz, kafa ve vücut koordinasyonunu geliştiren aktivitelere katılmak da vertigo oluşumunu önleyebilir.