Alerjik Rinit

Sık görülen bir rahatsızlık olan alerjik rinit, vücudun bağışıklık sisteminin yabancı bir maddeye aşırı tepki göstermesi sonucu oluşan bir durumdur. Alerji, çevrede bulunan ve normalde zararlı olmayan bazı maddelere karşı gelişir. Bağışıklık sistemini uyararak alerjiye neden olan bu maddelere alerjen denilir. 

Alerjik rinit ya da diğer adıyla saman nezlesi, vücutta spesifik bir alerjene karşı verilen alerjik cevaba bağlı olarak burunda yangı oluşmasıdır. Klasik nezle ile benzer semptomlar gösterebilir.

Alerjik rinit kimlerde ve ne zaman görülür?

Alerjik rinit sıklıkla alerjiye genetik yatkınlığı olan kişilerde görülür. Atopik diye adlandırılan bu kişilerde diğer egzama, astım ürtiker gibi başka alerjik hastalıkların görülme sıklığı da normalden fazladır. Alerjiye bağlı şikayetler genellikle 35-40 yaşından önce görülür ve yaş ilerledikçe azalır. Mevsimsel olan alerjik vakalar sadece ilkbahar ve sonbaharda belirtiye neden olur.

Alerjik rinit belirtileri nelerdir?

Alerjik rinit belirtileri bazı hastalarda sürekli görülürken, diğerlerinde sadece yılın bazı dönemlerinde ortaya çıkar. Mevsimsel alerjik rinit ya da bahar nezlesi olan bireylerde şikâyetler ilkbaharda ve sonbaharda yoğunlaşabilir. 

Alerjik rinit belirtileri nelerdir sorusuna yanıt yazının devamında bulabilirsiniz. En sık görülen semptomlar şu şekilde sıralanabilir:

  • Öksürme
  • Hapşırma
  • Burun akıntısı
  • Aşırı yorgunluk
  • Burunda kaşıntı
  • Sık sık baş ağrısı
  • Burun tıkanıklığı
  • Gözlerde yabancı cisim hissi
  • Göz altlarında koyu halkalar
  • Gözlerde kaşıntı ve kızarıklık

Alerjik rinit nasıl teşhis edilir?

Alerjik rinit teşhisi için sıklıkla hastanın şikayetlerinin dinlenmesi ve fiziki muayenesinin yapılması yeterli olur. Öyküde hastanın hangi ortamlarda ve durumlarda şikayetlerinin artığı, daha önce kullandığı ilaçlar ve özellikle ailesinde alerjisi olan başka kimse olup olmadığı mutlaka sorgulanmalıdır.

Alerjiler genetik temelli olduğundan, ailede başka bireylerde alerji olması tanıyı destekler. Muayenede hastanın burun mukozası incelenir. Gerek görülürse endoskopi adı verilen ve ucunda ışık ve kamera bulunan bir cihazla daha ayrıntılı bir kulak burun boğaz muayenesi yapılır. Elde edilen veriler alerjik riniti desteklerse alerji testleri yapılır. Bu testler deri testleri ya da kanda alerjenlere bakılması şeklinde yapılabilir.

Alerjik rinit çeşitleri nelerdir?

Mevsimsel Alerjik Rinit: İlkbahar ve sonbahar mevsimlerinde artış gösteren bu tür, ağaçlardan veya çiçeklerden uçuşan polenler nedeniyle ortaya çıkabilir. 

Yıl Boyu Devam Eden Alerjik Rinit: Bu alerjik rinit türünde rahatsızlıklar yıl boyunca yaşanabilir. Hayvan tüyleri, ev akarları, böcek pislikleri gibi etrafta her zaman bulunabilen maddelere karşı oluşabilir.

Mesleki Alerjik Rinit: Çalışma ortamında bulunabilen tahriş edici maddelere karşı ortaya çıkan rinit türüdür. Belirtiler daha çok bu ortama maruz kalma ile kendini gösterir.

En sık karşılaşılan alerjenler hangileridir?

Vücut bir alerjenle temas ettiğinde, alerjiden korunmak için bağışıklık sistemi doğal bir kimyasal olan histamin salgılar. Bu kimyasal alerjik rinitte görülen burun akıntısı, hapşırma, gözlerde kaşıntı gibi çeşitli semptomlara neden olabilir. 

Alerjik riniti tetikleyici nitelikte olan ve sık karşılaşılan alerjenler; polenler, ev tozu akarları, hayvan tüyü, kedi salyası ve küf mantarları şeklinde sıralanabilir. İlkbahar ve sonbahar gibi yılın belirli zamanlarında özellikle polenler önemli sıkıntılara neden olabilir. Ağaç ve çiçek polenleri ilkbaharda daha yaygındır. Çimen ve yabani otlar ise sonbahar aylarında daha fazla polen üretir.

Alerjik rinit risk faktörleri nelerdir?

Aile üyelerinde alerjik hastalığı olanlar, astım ve akciğer hastaları, egzama veya atopik dermatit gibi cilt rahatsızlıkları olanlar, sigara içilen ortamlarda bulunan veya sigara kullanan kişiler alerjik rinit yani saman nezlesine yakalanmaya çok daha yatkın olurlar.  Bu kişiler ajerjik rinit belirtilerini ortaya çıkarabilecek durumlardan olabildiğince uzak durmalıdır. 

​Alerjik rinit ilaç tedavisi?

Alerjik rinit ilaç tedavisi en sık olarak antihistaminikler ve kortizon içeren burun spreyleri ile yapılır. Gözlerde kaşıntı ve kızarıklık da varsa tedavide yine kortizon içeren göz damlaları kullanılabilir. Seçilmiş hastalarda hiposensibilizasyon adı verilen yöntemle tedavi yapılabilir. Bu yöntemde hastaya alerjen içeren iğneler belirli aralıklarla uygulanarak alerjinin etkisi azaltılmaya çalışılır. 

Aşı tedavisi ya da immünoterapi olarak bilinen bu yöntemde, hastanın duyarlı olduğu alerjenlerden elde edilen ürünler belirli zaman aralıklarında giderek artan dozlarda hastaya verilir. Bu maddeler küçük bir iğne yardımıyla cilt altına uygulanır. Tedaviyle kişinin verilen alerjene duyarsız hale getirilmesi hedeflenir. 

Burun ameliyatlarının alerjik rinit üzerinde etkisi nedir?

Alerjik rinit kronik iltihaplanmaya sebep olarak burun etlerinde büyümeye neden olabilir. Büyümüş burun etlerinin ameliyatla küçültülmesi faydalı olabilir. Alerjik riniti olan hastanın burun septum eğriliği ve sinüziti varsa alerjiye bağlı yakınmaları daha fazla olur. Eğrilik zamanında tedavi edilmezse burun içini ve sinüsleri döşeyen astar (mukoza) gereğinden fazla büyür ve bu da bölgesel tıkanıklıklara ve burun içinde polip dokularının oluşmasına neden olabilir. 

Burun ameliyatı ile eğrilik düzeltilir, hava yolu pasajı açılır, sinüs delikleri genişletilir ve sinüslerin burun içi ile olan bağlantıları artırılır. Ameliyat doğrudan alerjiye yönelik olmasa da hastalar, ameliyattan sonra daha az alerji ilacı kullanırlar ve genellikle yakınmaları çok rahatsızlık vermeyecek düzeye iner.

Alerjik rinit tedavisi ve korunma yöntemleri nelerdir?

Alerjik rinit tedavisi belirtileri kontrol altına almak için yapılır. Tedaviler hastalığın tamamen ortadan kaldırılmasını sağlamaz. Tedavide en sık kullanılan ilaçlar; antihistaminikler ve steroid içeren burun spreyleridir. Bu ilaçların mutlaka bir doktor gözetiminde kullanılması esastır. Ayrıca alerjik rinit belirtilerinden korunmak ya da şikâyetleri azaltmak için bazı önlemler alabilirsiniz.

  • Gece yatmadan önce duş almak, saçlarınızda ve cildinizde bulunan polenleri uzaklaştırır. Böylece gece uykudayken belirtilerinizin şiddetlenmesi engellenmiş olur.
  • Polenlerin yoğun olduğu günlerde giysilerinizi dışarıda kurutmaktan kaçınmalısınız. Aksi takdirde polenler giysilere yapışacaktır.
  • İlkbahar ve sonbaharda, evinizi, polenlerin yoğun olduğu sabahın erken saatlerinde havalandırmaktan kaçınmalısınız. Bu saatlerde mecbur değilseniz dışarıya çıkmamaya özen göstermelisiniz.
  • Evde hayvan beslemekten ve bitki yetiştirmekten kaçınmalısınız.
  • Yatak odasındaki halıların kaldırılması, ayrıca yatak, yastık ve yorgana alerjen geçirmeyen özel kılıflar geçirilmesi uygun olacaktır. 

Alerjik rinit ve nezle arasındaki farklar nelerdir? Nasıl ayırt edilir?

Alerjik rinite ve nezleye bağlı şikâyetler benzerdir. Fakat ikisi arasında bazı farklar bulunur. Alerjik rinitte nezlenin aksine ateş yükselmez. Nezlede burun akıntısı koyu kıvamlı ve daha koyu sarı renktedir. Alerjik rinitte ise berrak ve ince bir akıntı görülür. Alerjik rinit, kişi alerjen maddeye maruz kaldığı sürece devam ederken nezle sadece 4-5 gün kadar sürer.

Saman nezlesi bulaşıcı mıdır?

Saman nezlesi ya da alerjik rinit kalıtsal aktarım dışında kişiden kişiye vücut salgılarıyla bulaşabilen bir rahatsızlık değildir.

Alerjik rinit tedavi edilmezse ne olur?

Önleyici tedbirler almayan ve tedavi olmayan hastalarda ilerleyen dönemde astım sorunu gibi ciddi solunum problemleri ortaya çıkabilir. 

Alerjik rinit kaç günde geçer?

Alerjik rinit onu tetikleyen alerjene maruz kalındığı sürece devam edebilir.

Alerjik rinit için hangi doktora gitmeliyim?

Alerjik rinitin doğru teşhis ve tedavisi için bir alerji uzmanına başvurmakta fayda vardır.